MIKHÈ ê 語言微量練習

Góa it-hiòng lóng chiok bô-táⁿ, m̄-káⁿ khòaⁿ khióng-pò͘ phìⁿ mā m̄-kán tha̍k khióng-pò͘ kap pi-siong ê chheh. 我一向攏足無膽，毋敢看恐怖片嘛毋敢讀恐怖佮悲傷ê冊。 Ū-sî kám-kak án-neh ê jîn-seng chin chhián-po̍h, só͘-í góa kin-á-ji̍t kā chi̍t pún cha̍p nî chêng bé ê chheh thê chhut lâi tha̍k, siáⁿ chai tē it phiⁿ bô tha̍k oân tō hō͘ góa sim chiok tîm-tāng. 有時感覺按呢ê人生真淺薄，所以我今仔日共一本10年前買ê冊來讀，誰知第一篇無讀完就予我心情足沉重。 Ē thê chhut ióng-khì kā hit pún chheh thê chhut lâi tha̍k, chi̍t hong-bīn sī chit kúi nî lóng bô khì Italia, góa siōng ài khì sē in ê chheh-tiàm, iah bāng-lō͘ bé chheh, ūn-hùi chiok kùi, góa mā bô ài tiān-chú-chheh, só͘-í kā hia-ê m̄-káⁿ khòaⁿ ê chheh péng chhut lâi tha̍k, chi̍t hong-bīn chhì ka-ki ê ióng-khì, chi̍t hong-bīn tha̍k italiano, bē sái hō͘ pha-hng khì. 會提出勇去共彼本冊提出來讀，一方面是這幾年攏無去伊大利亞，我上愛去旋怹ê冊店，抑網路買冊，運費足貴，我嘛無愛電子冊，所以共遐个毋敢看ê冊反出來讀，一方面試家己ê勇氣，一方面讀italiano，袂使予拋荒去。 Hit pún chheh ū jōa khióng-pò͘？He sī Italia tiōng-iàu ê chok-ka Dacia Maraini kin-kù chi̍t-kóa chin-si̍t sū-kiāⁿ só͘ siá ê té-phiⁿ sió-soa

Chòe kīn Youtube sak hō͘ góa khòaⁿ chi̍t tōaⁿ Tiong-kok lâng chián-chiap Jensen Huang(NVIDA thâu-ke 黃仁勳N̂g Jîn-hun) siū hóng-mn̄g ê iáⁿ-phìⁿ, tī iáⁿ-phìⁿ ē-bīn khòaⁿ tio̍h chi̍t-ê kám-kak sī Tiong-kok-á ê lâng liû-giân ín-iōng chi̍t tōaⁿ——iū ko̍h sī Dante——ê ōe. Góa chi̍t hong-bīn kám-kak kî-koài i tī chia ín-iōng hit kù si̍t-chāi bô siáⁿ koan-liân, chi̍t hong-bīn koh kám-kak hoâi-gî, Dante kám-ū kóng kòe hia ê ōe, sī tī siáⁿ khoán chêng-hêng hā kóng ê？ 最近Youtube捒予我一段Tiong-kok人剪接 黃仁勳受訪問ê影片，佇影片下面看著一个感覺是Tiong-kok-á ê留言引用一段——又擱是Dante——ê話（是按怎我無愛寫但丁呢？因為人按怎唸嘛無「丁」這ê音;「等宅Tán-the̍h」卡接近，毋擱卡歹看）。我一方面感覺奇怪伊佇遮引用彼句實在無啥關聯，一方面擱感覺懷疑，Dante敢有講過遐ê話，擱是佇啥款情形下講ê？ Hit kù ōe Hôa-bûn sī án-neh 彼句話怹ê華文是按呢： 「一件事物愈是完整，它所感到的欢乐和痛苦也愈多。」 Chi̍t kù ōe góa sī lú tha̍k lú bē thóng. Góa tō khì bāng-lō͘ téng chhâ-chhōe, lóng chi̍t-kóa Tiong-kok ê mih-kiāⁿ, tī ín ê 豆瓣téng ū lâng tah chi̍t tōa kōaⁿ, m̄-koh bô siá bêng sī tī tó-ūi. Góa ài kui tōa tōaⁿ tha̍k chiah ē-tàng kā hit tōaⁿ chhōe chhut-lâi: 這句話我是愈讀愈袂通。我就去網路查揣，攏是一寡中國ê物件，

昨昏彼篇Norberto Bobbio＊（1909-2004）ê 翻譯，本底我咧翻ê時就毋是用漢字寫ê，因為用漢字拍字卡慢，我卡慣勢直接用白話字，毋擱有時想講對未曉讀白話字ê人無啥公平，我就來用漢字重新寫一擺。 是按怎會想欲來翻譯彼段文字呢？其實我卡早佇Facebook就有分享過，逐擺若柱著民主危機，我攏會想起彼段話，遐是一段六十幾年前一个西方學者對怹家己國家ê的提醒。雖然伊講ê道理真簡單，毋擱人類就是需要一直一直來提醒，若無就攏袂學著教訓。只要看咱台灣最近予遐ê親中派立委舞甲這款就知影矣，遮就是無認真維護民主ê後果。 我是有淡薄á卡無正常，學italiano 攏無想欲學大家攏會學著遐ê，我會去揣一寡有ê無ê來讀。這段文字就是我某一日佇網路頂看著ê，後來我繼續揣落去，毋若學著新詞新字，嘛熟識了無仝領域ê人物。我學italiano真久毋擱結尾無去做相關ê代誌，有淡薄á遺憾，唯一會當維持落去ê就是一直不斷ê讀冊佮翻譯。 抑擱有，我寫白話字寫台文毋是想欲做啥推捒推廣，我寫白話字就若其他人寫怹家己ê母語文字仝款，我嘛是用我ê母語文咧寫，若看無，就當做是咧讀外國字，看無就準柱煞。你看著外國字ê時，敢會講怹是咧推廣怹ê母語？若是按呢，怎會看著台文就礙謔鑿目？是毋是？ 下面就是伊大利亞學者Norberto Bobbio佇1958年發表ê一份報告中ê話： “(…)Quando parliamo di democrazia, non ci riferiamo soltanto a un insieme di istituzioni, ma indichiamo anche una generale concezione della vita. Nella democrazia siamo impegnati non soltanto come cittadini aventi certi diritti e certi doveri, ma anche come uomini che debbono ispirarsi a un certo modo di vivere e di comportarsi con se stessi e con gli altri. (…) (...)咱咧講民主ê時，毋但是咧講一套制度，咱嘛是咧講一種普遍ê生活理念。佇民主之中，咱毋但是單單做一个有權利

Chòe-kīn lán Tâi-oân hoat-seng bē chió tāi-chì, koh sī chi̍t kiāⁿ pí chi̍t kiāⁿ koh khah giâm-chùn. Lán Tâi-oân it-tit chhù chāi chi̍t chióng gûi-ki chitiong, che sī Tâi-oân lâng lóng eng-kai ài jīn chheng ê tāi-chì. Chit pái lán Li̍p-hoat-īⁿlāi hoat-seng ê tāi-chì, tō ná ha̍k-chiá só͘ kóng ê sī chèng-piàn. （中研院學者吳叡人:藍白以立法權發動政變 https://youtu.be/A-KOXPU9XqM?si=uRosx9fahavpbLXZ） Chit khoán ê gûi-ki, hō͘ góa lóng ē siūⁿ beh kā góa bat tha̍k kòe ê chi̍t tōaⁿ ōe thê chhut lâi khòaⁿ. Che sī chi̍t tōaⁿ tō-lí chin kán-tan ê ōe, sī tī 1958 nî, Italia ê ha̍k-chiá Norberto Bobbio hoat-piáu tī "Risorgimento" chit-ê cha̍p-chì siōng ê pò-kò, chú-tê sī Bîn-chú. I thê-chhíⁿ tak-ê ài sî sî chù-ì, siú-hō͘ bîn-chú, in-ūi bîn-chú sī ài khì phah piàⁿ chiah ū ê, m̄ sī chē leh tán tō ē ka-kī ē tùi thiⁿ-téng lak loh lâi ê. Lán chit-má sui jiân sī seng-oa̍h tī bîn-chú ê kok-ka, m̄-koh nā bô sè-gī, lán ê bîn-chú mā ē sit-khì. Só͘-í góa beh koh kā chit tōaⁿ ōe thê chhut lâi, hō͘ lán m̄-bat chhin-s

Chòe kīn kúi nî, kiàn nā ū tiōng-tāi ê chèng-tī sū-kiāⁿ hoat seng ê sî, tō ē ū lâng choán thoân chi̍t-kóa kóng sī bó͘-mih kó͘-chá lâng kóng ê ōe lâi piáu tap lán ê kám sióng, hia ê ōe, hia ê kó͘-chá lâng ê bêng-giân lóng chin ū tō-lí, m̄-koh lán mā bat khòaⁿ kòe che kî tiong mā ū bē chió sī āu-lâi ê lâng loān tàu, hia ê kó͘-chá lâng ū khó lêng kin-pún m̄-bat kòng kòe hia ê ōe. Pí-lūn-kóng chòe kīn siōng tiāⁿ hō͘ lâng leh thoân ê chi̍t tōaⁿ ōe, tō kóng sī khai chhòng ITALIA bûn-gē-ho̍k-hin ê tōa jîn-bu̍t, mā sī hiān tāi italia pún thó͘ gí-giân ê khai-ki chiá ê 但丁（Dante Alighieri）ê bêng-giân："Tē-ga̍k lāi siōng joa̍h ê só͘-chái tō sī lâu hō͘ hia ê tī tiōng-iàu ê tō-tek gûi-ki chhut hiān ê sî koh leh pó-chhî tiong-li̍p ê lâng" chit kù m̄ chai tù tó-ūi khai-sí thoân--chhut-lâi ê. Góa tē it pái khòaⁿ tio̍h ê sî sī tī khah chá ê TWITTER, tō sī chit má ê X khòaⁿ tio̍h Eng-gí pán, hit sî góa tō chin giâu-gî. Sui-jiân chai-iáⁿ Dante i chhut-miâ ê tn̂g si "Divina Commedia&q

Téng-ji̍t（520）Tâi-oân ê Tiong-hôa-bîn-kok chóng-thóng chē ūi, chin chē gōa-kok mûi-thé lóng ū pò-tō, liân it-hiòng bô leh koan-sim Tâi-oân ê Italia mā ū pò. Sū si̍t siōng ū chi̍t-kóa Italia ê kì-chiá it-tit tī leh chù-ì lán chiá hù-kīn kok-ka ê chòng-hóng. Kū-nî mā ū chi̍t-ê tn̂g-kî leh gián-kiù Tâi-oân kap Tiong-kok ê ha̍k-chiá Stefano Pelaggi, chhut pán chi̍t pún chheh, kiò chò 〈 L’Isola Sospesa : Taiwan e gli equilibri del mondo 〉（Phû tó：Tâi-oân kap sè-kài ê pêng-hêng 浮島－台灣佮世界ê平衡）Chit pún chheh góa chin siūⁿ beh khòaⁿ, khó sioh bāng-lō͘ bé ūn-hùi chiok koân, góa koh bô siáⁿ ài tiān-chú-chheh, kàu chit-má lóng iah bē bé. Kî-sit tō sī kóng chi̍t kúi nî lán Tâi-oân tī sè-kài ê lêng-kiàn-tō͘ jú-lâi-jú koân, ka siōng Tiong-kok túi gōa-kok mûi-thé ê hān-chè jú-lâi-jú giâm, chi̍t kóa se-hong mûi-thé lóng sóa lâi Tâi-oân, koh lâi tō sī A-chiu mā jú-lâi-jú bô pêng chēng, chiah ē hō͘ iú koan Tâi-oân ê pò-tō jú-lâi-jú chē. Iû kî sī Tâi-oân ê sin chóng-thóng ē kóng siáⁿ mi̍h ōe, ē ín khí siáⁿ