MIKHÈ ê 語言微量練習

Thâu-tú-á thiaⁿ tio̍h--ê, Easy Italian  77chi̍p, 17hun52bió khai-sí ū chi̍t-ê tòa-tī Hoat-kok ê Tâi-oân lâng, Miu, hun-hiáng chi̍t kù kap Italiano chi̍t ê kóng-hoat chin kâng ê Tâi-oân ōe：Ba̍k-chiu kô͘ tio̍h lâ-á bah. 目睭糊著蜊仔肉. I kóng che ì-su kap italiano ê "avere gli occhi foderati di prosciutto" sio kâng. （ba̍k-chiu khàm tio̍h ハム）. Sui-jiân nn̄g kù lóng ū khòaⁿ bē chheng sū-si̍t ê ì-su, m̄-koh m̄-sī oân-choân lóng kâng-khoán. lán ê "Ba̍k-chiu kô͘ tio̍h lâ-á bah", ū tām-po̍h-á bô-tú-hó, khòaⁿ bē chheng. Italiano ê ū sū-si̍t tī hia,  ka-kī bô siūⁿ beh chiap-siū ê chêng-hêng.  In chit-kù "avere gli occhi foderati di prosciutto" hó sńg ê só͘-chāi tō si̍ in-ūi che sī chi̍t chióng pí-lūn ê sû, só͘-í ū lâng mā ē iōng Salami, iōng Pane lâi thè ōaⁿ Prosciutto. Lēng gōa mā tàng kóng sī : avere le testa fra le nuvole (thâu-khak khǹg tiām hûn lāi) ps. Chit ê "Easy Italian" podcast mā ū youtube, sī phó͘-thong sî se̍k-sāi italiano chin hó ê koán-tō. Ē bīn

今á日這篇是Ennio Flaiano(1910-1972)寫ê, 伊是Italia早期出名ê電影編劇, 像Federico Fellini真有名ê影片La Strada（大路）, La Dolce Vita（甜蜜生活）,  8½ （otto e mezzo, 八又二分之一）攏是佮伊合作ê. 伊mā出過真濟本冊, 下面這段是伊佇1956年ê作品 Diario Notturno （夜間記事）ê一段（p.237）. 出版商是Adelphi（我個人真愛這間出版社, 因為in出版 ê冊封面攏真簡單, 開本 拄好手 提, 紙質字體也很適合閱讀, 整體 氣質 袂䆀. ） 因為閣有其他ê冊leh讀, 這本冊我是隨時提來掀到佗讀到佗ê, 今á日拄好掀tio̍h這頁, 感覺這个故事袂䆀. 以下就是這段文字佮我ê翻譯： Un operaio telefonista ripara in campagna certi fili stando appollaiato sulla cima di un palo. Vede venire alla sua volta un amico che se ne va a caccia, lo chiama festosamente, gli fa notare la sua curiosa positura, dice:<Non sembro un uccello?> L’amico non ride, sta un po’ soprappensiero, guarda il cielo, un’ombra triste cala sui suoi occhi e risponde:<Proprio un ucello>. Imbraccia il fulcile e spara sul telefonista molto sorpreso, uccidendolo. Durante il processo che ne seguì, l’omicida per il suo dignitoso riserbo e la semplicità di questo racconto si ebbe simpatie dei giurati, quasi tutti cacciatori, che lo mandaron

這是2008年我佇Italia ê 報紙頂讀tio̍h ê 一篇Umberto Eco ê 文章用台文閣重譯過ê（ 進前有講tio̍h ）. 我感覺頭前ê部份真趣味, 咱遮干若無人講過, 所以節譯出來分享. 伊原底ê標題是 "起造敵人ê藝術"（以下就是Eco教授ê文章） 幾loh年前佇 New York, 我捌拄tio̍h一个名字無介好唸ê計程車司機, 伊講伊是巴基斯坦ê人. 伊問我是佗位來ê, 我講我是Italia來ê. 伊問tio̍h咱有偌濟人口, 煞真驚奇咱人口哪會這呢少, 抑咱ê語言嘛m̄是英語. 最後伊問咱ê敵人有誰, 伊聽tio̍h我講: [hâⁿ啥物?] ê時, 真有耐性leh講伊是想欲知影, 咱佮佗幾个民族規百年來有為著搶回土地, 種族仇恨, 不斷有邊境衝突這類ê問題. 我講阮攏無佮任何人有衝突. 伊koh真有耐性共我解說講, 伊想欲知影ê是, 啥人是咱ê世敵, 彼款in共咱刣咱嘛共 in 刣ê仇人. 我嘛koh再共講咱無彼款ê仇人, 咱尚尾彼場戰爭是發生佇超過半世紀進前, 抑koh來, 咱一開始是佮這个為敵, 結尾是佮另外ê無好. 伊聽了無啥滿意： 哪會有一个民族是無敵人ê呢？落車ê時我提予伊兩箍銀ê小費來當做阮這段抓無癢皮ê和平言論ê補償金, 紲落來我就想tio̍h本底應該欲按怎回答伊ê話. 彼就是講Italia人並m̄是講攏無仇敵. in無外部ê敵人, m̄閣𪜶對決定誰是敵人紲攏完全無辦法有共識, 因為in一直互相leh攻擊. Pisa*對抗Lucca*, 教皇派對抗保皇黨, 法西斯反對游擊隊, 政府佮大法官相觸（...）。  毋閣, 咱若好好á來看這件代誌, 我不得不接受這六十年來, 一件咱國真無面子ê代誌就是, 咱確確實實是無半个真正ê敵人. Italia ê 統一會當完成是因為奧地利人ê出現, 抑是若Berchet *所願望ê, 是因為一个製造麻煩, 又閣顧人怨ê德國人出現; Mussolini 才有當通享受tio̍h人民予伊ê許可, 去報復佇Dogali 佮Adua*所經歷ê慘勝佮恥辱, 佮猶太金權主義強加予咱ê制裁. 咱來看美國, 彼ê邪惡帝國消失, mā是in ê頭號大敵蘇聯解散了後, 美國發生啥乜代誌：in拄tio̍h身份認同ê崩敗, 一直到賓拉登出現, 帶念tio̍h過去對抗蘇聯時期所受ê援助, 伊向美國伸

Ē po͘ thiaⁿ tio̍h chit ê iáⁿ-phìⁿ, chiok chàn-sêng i ê khòaⁿ-hoat. He tō sī kóng chòe kīn kúi nî m̄ koán lí o̍h eng-gí iah siáⁿ gí-giân, chóng sī ē chhut hiān chi̍t-kóa bûn-chiuⁿ, iáⁿ-phìⁿ, leh kā lâng kóng “Mài koh kóng mo͘h-mih sû, ài kái kóng mo͘h-mih sû” chit khoán lōe-iông. Che góa tiāⁿ-niā khòaⁿ tio̍h lán chia kà Eng-gí ê lâng leh kóng, in it-poaⁿ ē kóng °mái koh kóng XXX, in-ūi Bí-kok bô lâng án-neh kóng ah° Liân Italiano mā ū chhut-hiān chit-khoán iáⁿ-phìⁿ. Lucrezia jīn-ûi chit khoán mih-kiāⁿ thoân-tap chi̍t-kóa chhò-gō͘ ê sìn-sit, lia̍h tio̍h gí-giân ha̍k-si̍p-chiá kiaⁿ kóng m̄-tio̍h ê jio̍k-tiám, kā lâng chhōa phian khì. in-ūi ha̍k-si̍p-chiá o̍h ê sī ki-pún ê, phiau-chún ê mih-kiāⁿ, mā sī chin chē lâng ta̍k kang iá-ū leh iōng leh kóng ê ōe. Sī ha̍k-si̍p-chiá só͘ sek-sāi, só͘ khak-tēng ê, in hit khoán kóng-hoat sī leh hāi-lâng tùi i o̍h tio̍h khak tēng ê mih-kiāⁿ lóng bô sìn-sim, siū-tio̍h tá-kek ê. I jīn ûi kà gí-giân ê lâng eng-kai chò ê sī kà lâng chèng-khak sù-iōng in l

Chá-khí khòaⁿ tio̍h chi̍t ê gōa-kok jī, in-ūi kám-kok chiok sêng góa bat o̍h kòe, m̄-koh í-keng bē kì-tit ê chi̍t jī italiano. Góa tō khì google, bagaimana... Kiat-kó, kèng-jiân sī bahasa Indonesia! Hó sú góa kiaⁿ-kî ah ah ah. In-ūi kái-kú bô liān-si̍p, soah lóng bē kì-tit liáu-liáu, koh kā siūⁿ kóng he sī italiano. Chin hāi.（m̄-koh che tō chèng-si̍t góa siūⁿ ê, it-poaⁿ lâng leh kóng o̍h siūⁿ chē gí-giân ē bú kah hoe khì, kî-si̍t chí sī in-ūi o̍h liáu iá bô chin hó ê koan hē lah…si̍t-chāi sī bián khan-thoa） 早起看tio̍h一ê 外國字, 因為感覺足sêng我bat學過, 毋擱已經袂記得ê一字italiano. 我就去google, bagaimana...結果, 竟然是印尼文！好使我驚奇ah！因為kái久無練習, 煞攏袂記得了了. 擱共想kóng彼是italiano. 真害. （毋擱這就証實我所想ê, 一般人leh講學相濟種語言會舞kah花花去, 其實只是因為學了無真好ê關係lah...實在是免牽拖） M̄-koh che m̄-sī góa chit-pái beh siá ê, sui-jiân góa beh siá ê mā sī kap gí-giân ū koan-hē. Góa beh kóng ê sī Tâi-gí kap Italiano chi̍t-ê chhù-bī ê khá-ha̍p. 毋擱這m̄是我這擺欲寫ê, 雖然我欲寫ê嘛是佮語言有關係. 我欲講ê是台語佮italiano一ê趣味ê巧合. Che sī chin kú í-chêng góa tī pò-chóa téng tha̍k tio̍h--ê. He sī chi̍t-

最近重咧讀這本無好讀m̄擱真趣味ê冊.冊名叫做《起造敵人佮其他隨機寫ê文章 Costruire il nemico e altri scritti occasionali 》.伊無好讀是因為對我來講, m̄捌ê字足多.m̄擱伊真趣味, 因為作者Umberto Eco總是會寫出一寡予你讀tio̍h會微微á笑ê物件. 比論講第一篇內伊寫講Italia一直無外部ê敵人, 因為怹內部連誰人是敵人這ê議題攏吵kah無共識. （圖說：冊掀甲ti̍t欲爛去mā猶擱看無攏有） Chòe-kīn têng tha̍k chit pún bô hó tha̍k m̄-koh chin chhù-bī ê chheh. Chheh miâ kiò chò 《Khí-chō te̍k-jîn, kap kî-tha sûi-ki siá ê bûn-chiuⁿ》. I bô hó tha̍k sī in-ūi tùi góa lâi kóng, m̄-bat ê jī chiok chē, m̄-koh i chin chhù-bī, in-ūi chok-chiá Umberto Eco chóng sī ē siá chi̍ht kóa hō͘ lí tha̍k tio̍h ē bî-bî-á chhiò ê mih-kiāⁿ, Pí-lūn kóng tē it phiⁿ lāi i ū siá kóng Italia it-tit lóng bô gōa-pō͘ ê te̍k-jîn,in-ūi in lāi pō͘ liân siáⁿ lâng sī te̍k-jîn chit ê gī-tê lóng chhá kah bô kiong-sek.（hó là hó là, khó lêng m̄ sī lâng lâng lóng kám-kak che hó-chiò） 咱今á日欲來看ê是封面ê細字, 我是感覺伊寫了足實在所以來分享. Lán kin-á-ji̍t beh lâi khòaⁿ ê sī hong-bīn ê sè jī. Góa sī kám-kak i siá liáu chiok si̍t-chai só͘-í lâi hun-hiáng： “Per tenere i popoli a freno, di nemici bisogna sempre

昨昏學tio̍h一个詞我感覺真重要. 彼个詞是： fare la mano morta 這是性騷擾(molestie sessuali)ê一款, 性騷擾台語唸做 sèng-so-jiáu, 根據台語老師ê講法, so-jiáu 是日本時代就有ê詞, 所以這m̄是用華語直翻的, 雖罔講聽起來礙謔礙謔. 抑若華語, 有一个講法佮 fare la mano morta  擱真接近, 彼就是：『伸鹹豬手』. 毋擱台語猶有一寡其他ê講法, 因為生活地區佮環境ê關係, 有ê我毋捌聽過, 咱就是加減學：米糕𣻸bí-ko-siûⁿ, 狗鯊káu-soa, 起魔公 khí mô͘-kong. 毋擱咱是欲來學伊大利語文ê, 所以愛來看咱ê主題： fare la mano morta 這三字愛同齊使用, 這是固定ê講法. 若一个一个字解說就是： fare 做, 唸做：fá-leh, 伊大利語文佮真濟歐洲語文同款, 怹ê動詞愛以人來變化, 所以你袂一直看tio̍h原形ê fare出現. la mano 手, 音：má-noh（是1隻, 2隻就是 le mani）彼字la就sī像英語ê The 同款性質ê詞-冠詞(articolo). 咱咧記新字ê時, 一般攏愛連冠詞同齊記。 morta 死ê, 音：mór-thàh. 這字佇遮是形容詞(aggettivo) 伊的意思就是： Palpare lascivamente e di nascosto qualcuno 用予人感覺癩哥ê方式偷偷摸某乜人. 這一般mā攏 摸 佇正常人袂去共人伸手摸ê部位. 解說： Palpare 摸 bong , 唸做：pal-pá-leh 動詞(Verbio) lascivamente 予人感覺癩哥ê（這是副詞avverbio）音：la-shi-vah-mén-tè di nascosto 暗中 音：tī nās-khós-tò 這我是佇一ê葬儀社ê Twitter看tio̍h--ê.  （ 這葬儀社名叫 TAFFO , 怹ê宣傳攏chin趣味擱有質感. Taffo 是頭家ê姓） 伊本底是寫按呢 ： La mano morta è una molestia anche se dura meno di 10 secondi. Si tratta di una violenza inaccettabi

Dall’acqua di San Giovanni alla barca di San Pietro: le due tradizioni https://www.ilvaloreitaliano.it/dallacqua-di-san-giovanni-alla-barca-di-san-pietro-le-due-tradizioni/